Szkolenia w firmie, decyzja strategiczna, formalność czy zaniedbanie?

Szkolenia są powszechnie uważane za niezbędny element rozwoju pracowników, ale czy rzeczywiście zawsze przynoszą oczekiwane korzyści? W wielu firmach szkolenia są traktowane jako formalność, obowiązek, który trzeba spełnić, bez głębszej refleksji nad ich realnym wpływem na efektywność. Tymczasem wiele innych organizacji rezygnuje z programów szkoleniowych, mimo że mogłyby czerpać z nich znaczące korzyści. Jakie są zatem rzeczywiste różnice między firmami, które inwestują w szkolenia, a tymi, które tego nie robią?

 

W tym artykule dowiesz się:

 

• Dlaczego firmy nie zawsze doceniają wartość szkoleń – Przeanalizujemy, dlaczego niektóre przedsiębiorstwa z dużymi zasobami finansowymi rezygnują z inwestycji w szkolenia, mimo ich oczywistych korzyści. Pokażemy, jak takie podejście może prowadzić do stagnacji i problemów z adaptacją do zmian rynkowych.

 

• Jakie są różne rodzaje szkoleń i programów rozwojowych – Omówimy różne formy szkoleń, od krótkoterminowych sesji, przez serie szkoleń, po kompleksowe programy rozwojowe. Dowiesz się, które z nich są najefektywniejsze w długoterminowym rozwoju pracowników.

 

• Jakie korzyści płyną z inwestycji w szkolenia – Przyjrzymy się, jak szkolenia wpływają na efektywność, lojalność pracowników, a także na innowacyjność w firmach takich jak Microsoft i Toyota.

 

• Kiedy warto inwestować w szkolenia, a kiedy nie – Podpowiemy, w jakich przypadkach szkolenia są kluczowe, a kiedy warto rozważyć inne formy inwestycji, takie jak modernizacja technologii czy procesów operacyjnych.

 

 

Szkolenia vs brak szkoleń w firmie: niby oczywiste, a jednak nie zawsze jasne

 

Szkolenia pracowników to temat, który na pierwszy rzut oka wydaje się oczywisty. Większość z nas instynktownie zakłada, że szkolenia są niezbędne dla rozwoju kompetencji i poprawy wydajności w firmach. Jednak gdy przyjrzymy się bliżej, okazuje się, że nie każda firma traktuje je jako priorytet.

 

Co więcej, w wielu organizacjach szkolenia stają się jedynie formalnością, realizowaną bez głębszej refleksji nad ich prawdziwym potencjałem. Często firmy o dużych zasobach nie inwestują w rozwój pracowników, mimo że mogłyby czerpać z tego ogromne korzyści.

 

Dlaczego tak się dzieje? Czy korzyści ze szkoleń są naprawdę tak oczywiste, jak się wydaje?

Przeanalizujmy różnice pomiędzy firmami, które inwestują w szkolenia, a tymi, które tego nie robią. Przyjrzyjmy się także, jakie są realne konsekwencje braku szkoleń oraz jakie korzyści przynosi odpowiednio zaplanowany program rozwojowy.

 

 

Pułapka oczywistości: Szkolenia – dlaczego nie zawsze są doceniane?

 

Szkolenia wydają się być nieodłącznym elementem funkcjonowania współczesnych firm. Często są jednak traktowane jako „konieczny element”, który firma „musi” realizować, aby spełnić określone standardy. Problem polega na tym, że takie podejście prowadzi do powierzchownego traktowania szkoleń, bez uwzględnienia ich potencjalnych korzyści dla całej organizacji.

 

Załóżmy hipotetyczną firmę TechSoft, która przez lata dominowała na rynku oprogramowania dla branży finansowej. Firma rozwijała swoje produkty technologiczne, jednak nie zainwestowała w odpowiednie szkolenia dla swojego zespołu sprzedaży i obsługi klienta. Pomimo tego, że dział sprzedaży świetnie sobie radził z obecnymi produktami i stałymi klientami, brak szkoleń w zakresie nowych technologii wprowadzanych na rynek, oraz podnoszenia poziomu kompetencji sprzedażowych, sprawił, że zespół nie potrafił efektywnie komunikować wartości nowych produktów i rozwiązań klientom.

 

W efekcie, pomimo doskonałego technologicznie produktu, sprzedaż nowych rozwiązań znacząco spadła. Gdyby firma TechSoft zainwestowała w regularne szkolenia dla swoich pracowników, nie tylko technologiczne, ale również te dotyczące umiejętności sprzedażowych i obsługi nowych rozwiązań, mogłaby utrzymać swoją pozycję lidera. Brak odpowiednich szkoleń doprowadził jednak do utraty części rynku na rzecz konkurencji, która lepiej wykształciła swoje zespoły w zakresie obsługi nowych produktów.

 

Z drugiej strony, wiele firm z potencjałem do rozwoju ,,świadomie'' rezygnuje z inwestycji w szkolenia. Przywołajmy badania Bartela (1989), które dowodzą, że firmy inwestujące w szkolenia cieszą się wyższą produktywnością niż te, które takich programów nie prowadzą. Ta wiedza jest powszechna.

 

Mimo jasnych korzyści z dobrze prowadzonych działań rozwojowych, to niektóre przedsiębiorstwa, posiadające sporo zasobów finansowych, z obawy przed kosztami, koniecznością wyboru spośród tysięcy ofert, złymi doświadczeniami z przeszłości jak także przed zamieszaniem organizacyjnym czy zmianą, rezygnują z rozwijania pracowników i prowadzenia szkoleń. W dłuższej perspektywie takie podejście może prowadzić do stagnacji i trudności w adaptacji do nowych warunków rynkowych.

 

Szkolenia są narzędziem, które nie powinno być traktowane powierzchownie. Kontrastowe podejście: firma szkoląca vs firma, która tego nie robi, może znacząco rozszerzyć perspektywę strategicznego zarządzania organizacją w tej kwestii.

 

Firmy, które dynamicznie się rozwijają, a które dotychczas nie prowadziły działań szkoleniowych także mogą nie widzieć sensu, potrzeby i braku szkoleń pomimo potrzeb ze względu na zamieszanie związane ze skalowaniem.

 

Innym problemem hamującym firmy, może być także paraliż decyzyjny wynikający z nasycenia rynku propozycjami szkoleń i rozwiązaniami.

 

 

Rodzaje szkoleń i metody rozwojowe

 

Szkolenia mogą przyjmować różne formy – od krótkoterminowych sesji po złożone programy rozwojowe, które trwają miesiącami. Zrozumienie różnic między tymi formami pozwala na lepsze dopasowanie ich do potrzeb firmy.

 

• Jednorazowe szkolenia: Najczęściej mają formę warsztatów lub seminariów trwających od kilku godzin do kilku dni. Przykładem może być szkolenie z zakresu obsługi trudnego klienta w firmie handlowej. Tego typu szkolenia są idealne do wprowadzenia nowych narzędzi lub procedur, ale ich efekty mogą być krótkotrwałe, jeśli nie zostaną poparte dalszymi działaniami.

 

• Serie szkoleń: Regularne sesje szkoleniowe, które odbywają się w określonych odstępach czasu, pozwalają na stopniowy rozwój pracowników. Tego typu szkolenia są bardziej efektywne w dłuższej perspektywie, szczególnie w rozwijaniu kompetencji miękkich, takich jak komunikacja czy przywództwo.

 

• Przykładem może być firma Google, która prowadzi rozbudowane programy rozwojowe dla swoich pracowników, koncentrując się na rozwoju zarówno technicznych, jak i miękkich umiejętności.

 

• Programy rozwojowe: To długoterminowe inicjatywy, które mogą obejmować różne formy edukacji – od szkoleń, przez mentoring, po coaching. Przykładem takiego programu jest inicjatywa firmy General Electric, która zainwestowała w rozwój liderów poprzez programy rozwojowe, obejmujące mentoring oraz szkolenia menedżerskie. Te programy nie tylko zwiększają kompetencje pracowników, ale także budują ich lojalność wobec firmy i przygotowują na wyzwania związane z zarządzaniem.

 

Coaching i mentoring to również istotne elementy rozwoju pracowników. Coaching jest bardziej ukierunkowany na indywidualne potrzeby pracownika, pomagając mu w rozwijaniu konkretnych umiejętności lub rozwiązaniu problemów zawodowych. Z kolei mentoring opiera się na długoterminowej relacji, gdzie mentor dzieli się swoim doświadczeniem i pomaga mentee w osiąganiu celów zawodowych.

 

Więcej na ten temat w naszym innym artykule: Jak wybrać odpowiedni typ szkoleń dla swojej firmy?

 

 

Firma, która szkoli vs firma, która nie szkoli

 

Różnice między firmą inwestującą w szkolenia a tą, która tego nie robi, są ogromne i widoczne na wielu płaszczyznach – od wydajności pracowników, przez innowacyjność, po lojalność zespołu. Mimo to, jeśli nie są odpowiednio podkreślone i zrozumiane, różnice te mogą nie być wystarczająco motywujące do podjęcia działań. Firmy, które nie szkolą swoich pracowników, często nie dostrzegają tego, jak kluczowy wpływ ma rozwój zasobów ludzkich na ich przyszłość i sukces na rynku.

 

 

Jak są korzyści płynące z prowadzeni szkoleń w firmie?

 

Zwiększenie kompetencji: Regularnie szkoleni pracownicy są lepiej przygotowani do wyzwań, jakie stawia przed nimi zmieniające się środowisko pracy. Zdobywają nowe umiejętności, które podnoszą ich wydajność, innowacyjność oraz zdolność do rozwiązywania problemów. Firmy, które inwestują w rozwój swoich zespołów, mogą liczyć na lepsze dostosowanie się do nowych technologii, procesów i standardów branżowych.

 

Przykładem jest Microsoft, który od lat realizuje intensywne programy szkoleniowe dla swoich pracowników, w szczególności w obszarze technologii, co pozwala im utrzymać pozycję lidera innowacji na rynku. Microsoft wprowadza regularne szkolenia, które obejmują zarówno rozwój techniczny, jak i umiejętności przywódcze, co nie tylko zwiększa kompetencje, ale również wzmacnia ich kulturę organizacyjną.

 

Niższa rotacja pracowników: Szkolenia mają istotny wpływ na retencję pracowników. Regularne inwestowanie w rozwój zespołu sprawia, że pracownicy czują się doceniani i mają świadomość, że ich praca jest istotnym elementem strategii firmy.

 

Taka lojalność zmniejsza fluktuację kadr, co prowadzi do obniżenia kosztów związanych z rekrutacją i wdrożeniem nowych pracowników. Co więcej, dobrze wykształceni pracownicy są mniej skłonni do poszukiwania innych możliwości zawodowych, ponieważ rozwój wewnątrz organizacji często zaspokaja ich ambicje zawodowe.

 

 

Więcej na ten temat w naszym artykule: Wpływ szkoleń i programów rozwojowych na pozyskanie i utrzymanie pracowników

 

 

Poprawa efektywności operacyjnej: Szkoleni pracownicy lepiej rozumieją procesy wewnętrzne firmy, co przekłada się na wyższą efektywność operacyjną. Przykładowo, firma Toyota słynie z programów ciągłego doskonalenia (tzw. Kaizen), które polegają na regularnych szkoleniach i warsztatach, mających na celu nie tylko poprawę umiejętności pracowników, ale także optymalizację procesów. Dzięki takim inicjatywom Toyota utrzymuje wysoki poziom operacyjny, przy jednoczesnym ciągłym usprawnianiu swoich procedur produkcyjnych.

 

 

Konsekwencje braku szkoleń w firm

 

Spadek efektywności: W firmach, które nie oferują regularnych szkoleń, pracownicy z czasem tracą na konkurencyjności. Zmieniające się technologie, procedury i standardy branżowe wymagają ciągłej adaptacji, a brak odpowiedniego wsparcia edukacyjnego prowadzi do stagnacji.

 

Pracownicy, którzy nie są wspierani w rozwoju swoich umiejętności, zaczynają działać mniej efektywnie, a ich motywacja maleje. Ostatecznie, cała organizacja odczuwa skutki w postaci niższej produktywności i spadającej jakości świadczonych usług lub produkowanych towarów.

 

Brak innowacyjności: Innowacje są kluczowym elementem sukcesu w wielu branżach, a firmy, które nie szkolą swoich pracowników, nie są w stanie ich wprowadzać. Pracownicy, którzy nie otrzymują szkoleń, mają mniejsze szanse na rozwinięcie nowych umiejętności i zdolności analitycznych, co jest niezbędne do tworzenia i wdrażania innowacyjnych rozwiązań.

 

W obliczu zmieniającego się rynku, brak szkoleń znacznie ogranicza możliwości adaptacyjne przedsiębiorstwa, co może prowadzić do utraty przewagi konkurencyjnej. Badanie przeprowadzone przez Mahmood et al. (2018) jasno wskazuje, że firmy, które analizują potrzeby szkoleniowe swoich pracowników i wdrażają programy rozwojowe, osiągają wyższą efektywność operacyjną i są bardziej innowacyjne.

 

Wysokie koszty rotacji: Firmy, które nie inwestują w szkolenia, często borykają się z wysoką rotacją pracowników. Koszty związane z rekrutacją i szkoleniem nowych pracowników są znaczące, zwłaszcza w sektorach, które wymagają specjalistycznych umiejętności.

 

Brak inwestycji w rozwój zawodowy obecnych pracowników zwiększa ryzyko ich odejścia do konkurencyjnych firm, które oferują lepsze warunki rozwoju. Przykładem może być branża IT, gdzie programiści i inżynierowie są często poszukiwani, a firmy oferujące rozbudowane programy szkoleniowe są w stanie zatrzymać swoje talenty, podczas gdy inne tracą je na rzecz konkurencji.

 

 

Kiedy warto inwestować w szkolenia, a kiedy nie?

 

Inwestycja w szkolenia pracowników często kojarzy się z naturalnym krokiem w rozwoju każdej firmy, jednak nie w każdym przypadku jest to najoptymalniejsze rozwiązanie. Aby podejmować świadome decyzje, konieczne jest zrozumienie, kiedy szkolenia przynoszą realne korzyści, a kiedy inne działania mogą przynieść lepsze rezultaty. W tym rozdziale szczegółowo omówimy, w jakich przypadkach szkolenia są niezbędne, a kiedy firmy mogą zrezygnować z tej formy inwestycji na rzecz innych działań.

 

 

Kiedy warto inwestować w szkolenia w firmie?

 

Dynamiczne branże i szybki rozwój technologii

 

Sektory o dużej dynamice zmian technologicznych, takie jak IT, finanse, czy marketing cyfrowy, wymagają stałego dostosowywania kompetencji pracowników do nowych narzędzi i rozwiązań. Szkolenia stają się tu kluczowe, aby utrzymać konkurencyjność na rynku. Na przykład firmy technologiczne, takie jak wspominany powyżej Microsoft, które regularnie wprowadzają innowacyjne produkty, inwestują w rozwój umiejętności swoich pracowników, aby umożliwić im nadążanie za szybkimi zmianami w branży. W takich przypadkach brak szkoleń może prowadzić do szybkiej deprecjacji umiejętności, a tym samym do spadku jakości produktów i usług.

 

Wysoka rotacja pracowników

 

W firmach, w których występuje duża fluktuacja kadr, szkolenia mogą pełnić kluczową rolę w budowaniu stabilnego zespołu. Regularne inwestycje w rozwój pracowników zwiększają ich lojalność, co zmniejsza poziom rotacji i obniża koszty związane z rekrutacją i wdrażaniem nowych osób do organizacji. Pracownicy, którzy widzą, że firma inwestuje w ich rozwój, czują się bardziej związani z organizacją i rzadziej szukają alternatywnych miejsc pracy. Badania pokazują, że firmy, które oferują programy szkoleniowe, osiągają niższy wskaźnik rotacji pracowników, co wpływa na stabilność i efektywność zespołów.

 

Wprowadzanie nowych technologii i procedur

 

Kiedy firma decyduje się na wprowadzenie nowych narzędzi, systemów czy procedur, szkolenia stają się nieodzowne. Niezależnie od branży, zmiany technologiczne wymagają dostosowania umiejętności pracowników, aby nowo wprowadzone technologie mogły być efektywnie wykorzystane. Przykładem jest również już wspominana firma Toyota, która systematycznie wprowadza szkolenia w ramach swojego programu doskonalenia procesów, Kaizen. Dzięki regularnym szkoleniom pracownicy Toyoty nie tylko lepiej adaptują się do nowych technologii, ale również aktywnie uczestniczą w procesie ciągłego doskonalenia, co pozwala firmie na osiąganie wysokich wyników operacyjnych.

 

Innym dobrym przykładem, często spotykanym, którym my także jako firma zajmujemy się regularnie, jest wprowadzenie zmian w komunikacji w zespole lub całej firmie, takich jak programy rozwojowe związane z wprowadzaniem tak zwanej kultury feedbacku.

 

Konkurencja i przewaga na rynku

 

Szkolenia mogą być kluczowe, kiedy firma chce uzyskać przewagę konkurencyjną. W branżach, gdzie innowacje są istotnym elementem sukcesu, jak w przypadku IT, brak regularnych szkoleń może prowadzić do stagnacji. Google jest jednym z liderów, którzy nieustannie inwestują w szkolenia zarówno w zakresie twardych umiejętności, jak i rozwoju osobistego. Dzięki temu firma jest w stanie stale wprowadzać innowacyjne produkty, które wyprzedzają konkurencję na rynku.

 

 

Kiedy lepiej zrezygnować ze szkoleń w firmie lub je ograniczyć?

 

Branże o niskiej dynamice zmian

 

W branżach o niskiej dynamice technologicznej, takich jak rolnictwo czy tradycyjne sektory przemysłowe, szkolenia mogą nie być priorytetem. Tam, gdzie procesy produkcyjne nie zmieniają się szybko, a konkurencja nie wymusza ciągłych innowacji, firmy mogą skupić się na innych formach inwestycji. W takim przypadku bardziej opłacalne może być inwestowanie w poprawę procesów operacyjnych, logistycznych lub modernizację infrastruktury, niż w rozbudowane programy szkoleniowe.

 

Ograniczone zasoby finansowe

 

Firmy, które zmagają się z ograniczeniami finansowymi, muszą bardzo ostrożnie podchodzić do decyzji o inwestycji w szkolenia. W takich przypadkach bardziej opłacalne mogą okazać się wewnętrzne szkolenia prowadzone przez doświadczonych pracowników, co pozwala na rozwijanie kompetencji przy minimalnych kosztach. Na przykład małe firmy z sektora handlowego mogą bardziej skorzystać z rozwijania kompetencji w zakresie obsługi klienta za pomocą wewnętrznych szkoleń niż wydawać znaczne sumy na zewnętrznych konsultantów.

 

Stabilne środowisko rynkowe

 

W sytuacjach, gdy firma operuje w branży o stabilnym środowisku rynkowym, bez dużych zmian czy presji konkurencyjnej, intensywne programy szkoleniowe mogą nie być konieczne. Na przykład, w niektórych segmentach tradycyjnego przemysłu ciężkiego, gdzie procesy produkcji są ugruntowane, a zmiany technologiczne wprowadzane powoli, intensywne programy szkoleniowe mogą być mniej istotne. Firmy w takich branżach mogą skupić się na utrzymaniu istniejących procedur i stopniowym podnoszeniu efektywności operacyjnej bez konieczności rozbudowy rozbudowanych programów szkoleniowych.

 

Koszty przewyższają korzyści

 

Niektóre firmy mogą stwierdzić, że koszt szkoleń przewyższa potencjalne korzyści, szczególnie jeśli problem nie leży w umiejętnościach pracowników, lecz w strukturalnych problemach firmy. Przykładowo, jeśli problemy wynikają z nieoptymalnych procesów lub przestarzałych narzędzi, inwestowanie w poprawę tych aspektów może przynieść lepsze rezultaty niż szkolenia. W takich przypadkach lepiej jest skupić się na modernizacji technologii lub procesów operacyjnych, zanim zdecyduje się na wprowadzenie programów rozwojowych.

 

 

Szkolenia – decyzja strategiczna, a nie formalność, podsumowanie

 

Decyzja o inwestycji w szkolenia to kluczowy element strategii rozwoju firmy. Różnice między firmami, które inwestują w rozwój pracowników, a tymi, które tego nie robią, są znaczące i widoczne na wielu płaszczyznach – od wzrostu kompetencji, przez innowacyjność, po zaangażowanie pracowników. Współczesne firmy, zwłaszcza te działające w dynamicznie rozwijających się branżach, powinny traktować szkolenia nie jako formalny wymóg, ale jako narzędzie do budowania przewagi konkurencyjnej.

 

Z drugiej strony, należy pamiętać, że szkolenia nie są uniwersalnym rozwiązaniem dla wszystkich firm. Istnieją branże, gdzie intensywne programy szkoleniowe mogą być mniej efektywne niż inwestycje w inne obszary działalności. Kluczowe jest dopasowanie strategii szkoleniowej do specyfiki firmy, jej celów oraz możliwości finansowych.

 

Firmy, które ignorują znaczenie szkoleń, narażają się na ryzyko stagnacji, braku innowacyjności oraz spadku zaangażowania pracowników. Z kolei te, które mądrze inwestują w rozwój swoich zespołów, zyskują nie tylko lepsze wyniki operacyjne, ale także lojalność i zaangażowanie pracowników, co przekłada się na długoterminowy sukces.

 

Inwestowanie w rozwój pracowników to nie tylko kwestia wyboru między „szkoleniem” a „brakiem szkoleń”. To decyzja strategiczna, która powinna być podejmowana z myślą o przyszłości firmy i jej długoterminowych celach.